Εμπορειός. Στα μονοπάτια της Λάβας

Από το περιοδικό Πελινναίο

(Τεύχος 40 χειμώνας 2007)

ΚΕΙΜΕΝΟ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΓΚΟΣ
επιστημονική επιμέλεια: ΜΑΡΚΟΣ ΒΑΞΕΒΑΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΓΕΩΛΟΓΟΣ

Βαθιά χαράδρα που δημιούργησε η διάβρωση στο μετωπο του βασαλτικου βραχου πανω απο την ακτη

Ο καλύτερος τρόπος να γνωρίσεις ένα τόπο είναι να τον περπατήσεις. Κι αν ο τόπος αυτός είναι η Χίος με τις πολυάριθμες μεταβολές του τοπίου από περιοχή σε περιοχή, τότε οι πεζοπορικές διαδρομές στην ύπαιθρο έχουν πολλά να προσφέρουν. Πράγματα απλά ή σύνθετα και πολύπλοκα, προφανή ή καλά κρυμμένα μυστικά που η εξήγηση τους και οι αιτίες τους χάνονται στα βάθη των αιώνων. Πολυποίκιλη βλά­στηση, πλούσια πανίδα, γεωλογικά φαινόμενα αποκαλύπτονται βήμα-βήμα στον παρατηρητικό πεζοπόρο - περιηγητή.
Μια τέτοια «κυκλική» διαδρομή ξεκινάει από το Μαύρο Γιαλό στον Εμπορείο, «ξετυλίγεται» πάνω στα βράχια και τις κορφές του αρχαίου ηφαιστείου του Ψάρωνα και καταλήγει δίπλα στο κύμα, πάνω στα πιο διάσημα βότσαλα του νησιού τα Μαύρα Βόλια.

Αφήνοντας το αυτοκίνητο στο χώρο στάθμευσης, πάνω από την παραλία, παίρ­νουμε το στενό, ανηφορικό τσιμεντόδρομο που οδηγεί στο παλαιοχριστιανικό βαπτι-στήριο. Περνάμε δίπλα από τα λιγοστά κτίσματα της περιοχής - κάποια, μεγαλο­πρεπείς επαύλεις, άλλα λιτά και ταπεινά - όλα με ευρύχωρες, περιποιημένες αυλές που περικλείονται από χωράφια με ελιές. Στο μέσο περίπου του τσιμεντόδρομου, στ' αριστερά μας, σ' ένα σημείο που η άγρια βλάστηση της περιοχής - άγρελοι, πρίνοι, κουμαριές, αστιφίδες - αφήνει το βράχο του λόφου να φανεί, το βλέμμα έλκεται από την παράξενη μορφή και το ιδιαίτερο σχήμα του πετρώματος. Μια συστοιχία από πέτρινες κολόνες, κολλημένες η μία δίπλα στην άλλη, εκτείνεται σε αρκετή απόστα­ση. «Στυλοειδείς κατατμήσεις λάβας» τις ονομάζουν οι γεωλόγοι και δημιουργού­νται από τη γρήγορη ψύξη του διάπυρου υλικού που βγήκε από τα έγκατα της Γης. Προχωρώντας παρακάτω, διακρίνουμε στο βάθος ενός λιοχώραφου μια παρόμοια δομή πετρώματος σ' ένα γυμνό από βλάστηση τμήμα της πλαγιάς. Εδώ αφήνουμε το δρόμο, διασχίζουμε το χωράφι που βρίσκεται σε υψόμετρο 60 μ. περίπου και αρχίζούμε την ανάβαση στο λόφο. Στην αρχή είναι λίγο απότομα και χρειάζεται προσοχή, αν μάλιστα τα βράχια είναι βρεγμένα γλιστράνε. Γενικά όμως υπάρχουν καλά πατήματα και πιασίματα και μετά από λίγο η κλίση εξομαλύνεται.
Όσο προχωράει η πορεία στη βόρεια πλαγιά του ηφαιστείου, τόσο πιο όμορφα φαίνονται από ψηλά το φυσικό λιμάνι, ο οικισμός και τα τετραγωνισμέ­να χωράφια της κοιλάδας του Εμπορείου. Εξ' ίσου ωραία, φαίνεται και ο ηφαιστειακός δόμος του Προφήτη Ηλία μεταξύ Εμπορείου - Κώμης. Δημι­ουργήθηκε 1-2 εκ. χρόνια νωρίτερα από τούτο δω που περπατάμε και από μάγμα διαφορετικής χημι­κής σύστασης, όξινο, το οποίο - κατά κανόνα- προ­έρχεται από την ανάτηξη πετρωμάτων ηπειρωτικού φλοιού υποβυθιζόμενης λιθοσφαιρικής πλάκας και είναι πιο παχύρευστο από. του Εμπορείου (βασικό). Διακρίνεται ακόμα στην κορφή το εκκλησάκι που έδωσε το όνομα του στο λόφο και στην πλαγιά του, οι εγκαταστάσεις και το μονοπάτι περιήγησης στον αρχαιολογικό χώρο του πρώτου Ιωνικού οικισμού στη Χίο (8ος αι π.Χ.).
Πλησιάζοντας την κορφή του πρώτου από τους τρεις σκουρόχρωμους λόφους από βασάλτη του ηφαιστείου του Εμπορείου, παρατηρούμε μια μεγάλη σειρά από βράχια, αιχμηρά και απόκρη­μνα, όχι πολύ μεγάλου ύψους. Ίσως να είναι τα διαβρωμένα απομεινάρια ηφαιστειακής φλέβας ή κάποιο ρήγμα. Βρισκόμαστε στα 220μ. υψόμετρο, το δεύτερο ψηλότερο σημείο της διαδρομής και έχουμε διανύσει 1,2 χιλιόμετρα (700μ. στο δρόμο, 500μ. στο βουνό).Τώρα φαίνεται και η εύφορη κοι­λάδα των Δοτίων με το χαρακτηριστικό Γενοβέζικο Πύργο, στα δυτικά κι αν η ορατότητα το επιτρέπει, βαθιά στον ορίζοντα διαγράφεται η σκιά της Άνδρου, της Τήνου, της Μυκόνου, της Ικαρίας, των Φούρνων και της Σάμου. Αρχίζουμε τον κατήφορο προς τα νότια και μετά από 250μ. φτάνουμε σ' ένα μικρό ίσιωμα στα 150μ. υψόμετρο, τους «Λαλούντες», που βρίσκονται ανάμεσα στους δυο «Ψαρώνους» και είναι η αρχή ενός βαθιού λαγκαδιού που φτάνει μέχρι τα πρώτα σπίτια του οικισμού. Εκτός από τις πανταχού παρούσες αστιφίδες τη βλάστηση εδώ συμπληρώνουν οι άγρελοι, τα σκίνα και αρκε­τές συκιές. Επιλέγουμε να κινηθούμε προς τα ανα­τολικά, λίγο πιο κάτω και γύρω από την κορφή του δεύτερου και χαμηλότερου (165μ.) λόφου, διαγρά­φοντας ένα σχεδόν ισοϋψή «κύκλο», περιφέρειας μισού χιλιομέτρου περίπου. Η διαδρομή σε κάποια σημεία προσεγγίζει τα χείλη του γκρεμού που σχη­ματίζεται στη βόρεια, ανατολική, και νότια πλαγιά γι' αυτό χρειάζεται η ανάλογη προσοχή. Αρκεί να βλέπει κανείς που πατάει ώστε να αποφύγει τον κίνδυνο και τότε μπορεί να θαυμάσει το Μαύρο Γιαλό από ψηλά και να παρατηρήσει τα άγρια βράχια και τις βαθιές ρυτίδες που χάραξε ο χρόνος μέσω της διάβρωσης στο μέτωπο του γκρεμού.
Συνεχίζουμε νότια με ήπια ανηφορική κλίση προς την κορφή του τρίτου και ψηλότερου λόφου.
Διάφορα μικρόπουλα μας συνοδεύουν. Σουιτάκια, στόμαχοι, τσίχλες, κοτσύφια (ανάλογα με την εποχή) ξεπετιούνται μέσα από θάμνους ή πεταρίζουν από κλαδί σε κλαδί, ενώ δεν είναι απίθανο να «βγάλουμε» κανένα κοπαδάκι πέρδικες ή μερικά ορτύκια. Τους θερινούς μήνες συναντάμε πολλούς καλοφτιαγμένους ιστούς αράχνης τόσο μεγάλους ώστε να απλώνονται από τον ένα θάμνο στον άλλο.
Δεξιά μας, τα Δότια, αριστερά μας ο Γιαλός, ο γκρεμός και ανάμεσα τους χιλιάδες τόνοι σάρας από βασαλτικά πρίσματα. Προσπαθούμε να φανταστούμε το σκηνικό 10-12 εκ. χρόνια πριν. Η περιοχή του Αιγαίου ήταν μια εκτεταμένη στεριά με πολλές και μεγάλες λίμνες και διάσπαρτα ηφαί­στεια. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα οφείλεται στην υποβύθιση της Αφρικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας κάτω από την Ευρασιατική. Οι έντονες δυνάμεις που εξασκούνται προκαλούν μεγάλα ρήγματα στο στερεό φλοιό της γης από όπου ανέρ­χεται το μάγμα και σχηματίζει τα ηφαίστεια και τα ηφαιστειακά πετρώματα. Η δραστηριότητα αυτή μεταναστεύει σταδιακά από Βορρά προς Νότο μαζί με το μέτωπο σύγκλισης των λιθοσφαιρικών πλα­κών. Έτσι σήμερα εκδηλώνεται στη Σαντορίνη, Νίσσυρο κ.α. ενώ πριν 33-24 εκ. χρόνια ήταν στη Θράκη. Στη Χίο μάλιστα δεν ήταν τόσο έντονη όσο σε άλλες περιοχές. Καθώς το διάπυρο υλικό ανέ-βλυζε στην επιφάνεια κατ' ευθείαν από τα έγκατα της γης, ψύχονταν σχετικά γρήγορα και κατακερ­ματίζονταν κατά τη στερεοποίηση του σχηματίζο­ντας σκληρά, γωνιώδη, με σχεδόν επίπεδες έδρες θραύσματα (πρίσματα). Μεταγενέστερα ρήγματα διαμόρφωσαν τις απόκρημνες πλαγιές των γκρε­μών, ενώ η διάβρωση με εργαλεία τον άνεμο και το νερό κατατρώει ακόμα και τώρα το βράχο. Τα σπα­σμένα κομμάτια του συσσωρεύονται στη βάση του σχηματίζοντας τις σάρες. Τα πρίσματα αυτά από τη σάρα καταλήγουν στη θάλασσα η οποία, έπειτα από μακροχρόνια και αδιάκοπη διαδικασία λείαν­σης, τρίβοντας τα μεταξύ τους με τον κυματισμό, τα αποθέτει στην παραλία σαν καλογυαλισμένα μαύρα βόλια.
Έχοντας διανύσει άλλο μισό χιλιόμετρο, φτά­νουμε στην κορφή και συναντάμε το κολονάκι της Γ.Υ.Σ. που βρίσκεται περίπου στα 240μ. ύψος από την επιφάνεια της θάλασσας. Κατηφορίζουμε τη νότια πλαγιά του λόφου και μετά από 200μ. αρχί­ζουμε να στρέφουμε ανατολικά. Όσο χαμηλώνουμε τόσο ψηλώνει και πυκνώνει η βλάστηση. Τα βρά­χια φαίνονται ακόμα πιο επιβλητικά όταν τα κοι­τάς από κάτω προς τα πάνω. Βαδίζουμε ανάμεσα σε ψηλούς σκίνους και σπαρτούς. Το πέτρωμα που πατάμε παύει να είναι ηφαιστειακό. Αποτελείται από μαλακούς άσπρους ασβεστόλιθους γλυκών υδάτων -οι λίμνες που λέγαμε πριν. Περνάμε μπροστά από το μικρό σπιτάκι πάνω από το Φώκι, το νότιο τμήμα του Μαύρου Γιαλού, διασχίζουμε τα κατώτερα μέρη της μεγάλης σάρας και φτάνουμε στην ακροθαλασσιά μετά από 3,3 χλμ. συνολικής πορείας. Από δω και για τα υπόλοιπα 800μ. της παραλίας ο παφλασμός των κυμάτων συνοδεύει το χαρακτηριστικό, ενι­σχυμένο από την αντήχηση, ήχο των βημάτων μας πάνω στις μαύρες κροκάλες. Το κάθετο μέτωπο του βράχου με τα πρίσματα του, οι βαθιές «ουλές» που τον χαρακώνουν και οι απόκρημνες λοφώδεις εξάρ­σεις που αφήνουν ανάμεσα τους κερδίζουν ακόμα μια φορά τις εντυπώσεις. Προς το τέλος, 150-200μ. πριν τα σκαλάκια που οδηγούν στο μικρό πεζόδρομο και στο χώρο στάθμευσης, ένα τείχος κροκαλοπαγών πετρωμάτων σε χρώματα κίτρινο, πορτοκαλί, κόκκινο, καφέ, με ευδιάκριτες στρώσεις, μικρά ρήγ­ματα με μετατοπίσεις και φαντασμαγορικές κοιλότητες από αιολική διάβρωση, ορθώνεται πάνω από τα βότσαλα. Στο τέλος του πεζόδρομου φθάνουμε στο σημείο εκκίνησης κι έτσι μετά από 4,2 χλμ. ολοκλη­ρώνεται η «κυκλική» πεζοπορική διαδρομή σ' έναν από τους πιο γνωστούς και σημαντικούς ηφαιστεια­κούς γεώτοπους του νησιού.
Με ελάχιστο υψόμετρο Ομ., μέγιστο 240μ. και ήπιες κλίσεις, είναι μια διαδρομή βατή για όλους όσους περπατάνε στο βουνό. Η εκπληκτική θέα, η πλούσια βλάστηση και η πανίδα που συναντάμε θα ικανο­ποιήσουν και τον πλέον αδιάφορο περί τα γεωλογικά περιπατητή, ενώ για τους υποψιασμένους επιφυ­λάσσει μεγάλες εκπλήξεις και αμείωτο ενδιαφέρον.
Φυσικά θα μπορούσε να σηματοδοτηθεί το μονοπάτι, να τοποθετηθούν ενημερωτικές πινακίδες με φωτογραφίες, σχέδια, χάρτες και κείμενο σχετικά με τη γεωλογία και τη βιοποικιλότητα της περιοχής σε ενδεδειγμένα σημεία, και μαζί με άλλες παρόμοιες διαδρομές, τα δύο τουριστικά σπήλαια και το προτει­νόμενο Γεωλογικό Πάρκο Αμμωνιτών (Πελινναίο τ. 36) να αποτελέσουν ένα δίκτυο γεωτόπων που με κατάλληλη προώθηση, έντυπη και ηλεκτρονική να προσελκύσει σημαντικό αριθμό οικοτουριστών.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΥΡΓΙΟΥ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡEΙΟΥ

Από τον ΝΙΚΟΛΑΟ Γ. ΝΤΟΥΛΗ (1908-1995)

_____________________________

Διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου Πυργίου – Χίου

Πρόεδρο κοινότητας Πυργίου 1978 - 1986

Το πιο κάτω κείμενο δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό ΖΗΝΩΝ
τον Απρίλιο του 1963.
Η μεταφορά του κειμένου στη δημοτική γλώσσα έγινε από την φιλόλογο
Κα Ειρήνη Κ. Βολάκη.

__________________________________

Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο από τα χωριά της Χίου. Είναι πλουσιότατο και σπουδαιότατο από λαογραφικής, αρχαιολογικής και γλωσσικής άποψης.
Το χωριό που βρίσκεται στην ανατολικό-μεσημβρινή πλευρά του λόφου Πατέλλα, είναι ωοειδές, περιβαλλόμενο από μεσαιωνικό περίβολο, ο οποίος αποτελεί τον εξωτερικό τοίχο των ακραίων σπιτιών του. Επειδή ελάχιστα πλήγηκε από τον σεισμό του 1881 διατηρεί και εσωτερικά τη μεσαιωνική του όψη. Οι δρόμοι είναι στενοί, τα σπίτια ψηλά, διώροφα και τριώροφα τα περισσότερα και συνεχόμενα μεταξύ τους κατά μήκος των δρόμων, κατά την αρχαία εποχή αρκετά σπίτια είχαν πυραμοειδή στέγη (τραβάκα).Οι δρόμοι είναι γραφικότατοι
τα σπίτια των οποίων , συνδέονται με τα απέναντι με αψίδες (δοξαράδες).
Έχει μεγάλη τετραγωνική πλατεία (λιβάδι) στην οποία γίνονται τα πανηγύρια του χωριού και πολλούς ναούς, από τους οποίους ξεχωρίζει ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου που εορτάζεται στις 15 Αυγούστου, στο πανηγύρι της οποίας έρχονται πάρα πολλοί επισκέπτες από τη Χίο και την Αθήνα για να θαυμάσουν τον Πυργούσικο χορό ο οποίος είναι ιδιόμορφος, γρήγορος και ορμητικός και αποτελείται από βηματισμούς μικρούς και γρήγορους προς τα εμπρός, προς τα πίσω και προς τα πλάγια. Χορεύεται από τρεις χορευτές , δύο άντρες και μια γυναίκα στη μέση η οποία κρατιέται «αγκαζέ» από τους δύο καβαλιέρους από τη μια και την άλλη πλευρά.
Το Πυργί ονομάστηκε έτσι από το μεγάλο και ψηλό πύργο του , γύρω από τον οποίο χτίστηκε το σημερινό χωριό από πολλούς μικρούς και μεγάλους οικισμούς.
Οι οικισμοί αυτοί ήταν :
1) Το Πυργί ή Πυργούσικο στο οποίο συνενώθηκαν όλοι οι παρακάτω οικισμοί.
2) Το Χαλκιός 3) Καλλικάδος, 4) Σώζοντα. Για τον οικισμό αυτό από την παράδοση λέγεται μέχρι σήμερα ότι πειρατές οι οποίοι αποβιβάστηκαν στον Εμποριό ήρθαν και τον λεηλάτησαν και πολλούς από τους κατοίκους τους κατάσφαξαν. 5) Μάναγρος 6) Κέρος ή Άνω Χωριό 7)Εμποριός 8) Άνω Φανά
9) Μαγιάτικος 10) Δότια 11) μικροί οικισμοί από τα Μπρούκια α)Αγ.Γεώργιος
β) Αγ.Θεόδωροι.
Το χωριό έχει πολλούς και εύφορους κάμπους και παράγει μαστίχα , λάδι , αμύγδαλα
Δημητριακά και όσπρια παλιότερα καπνό και βαμβάκι από το οποίο κατασκευάζονταν τα ρούχα των Πυργούσων και τα ανδρικά και τα γυναικεία .Έχει (αναφέρετε στο 1963) 2000 κατοίκους οι οποίοι ξεχωρίζουν από τους άλλους κατοίκους της Χίου για την εμμονή τους στα πατροπαράδοτα ήθη και έθιμα.
Έχει μεγάλη λαογραφική σημασία γιατί είναι το μόνο χωριό στη Χίο το οποίο διατηρεί εν μέρει την παλιά τοπική φορεσιά και πολλά ήθη και έθιμα ιδιόμορφα και πολύ αξιοπερίεργα. Οι ηλικιωμένες γυναίκες διατηρούν την παλιά τοπική φορεσιά που αποτελείται από φόρεμα πτυχωτό που ονομάζεται πρηστίδα με περιστήθιο επίσης πτυχωτό , από τα μπουστομάνικα (μανίκια τα οποία έχουν ιδιόμορφα κεντήματα) και από το επίσης κεντητό στηθόπανο (γεμενί) και τον ιδιότυπο κεφαλόδεσμο (σαρίκι ή μαντήλι) με διάφορα κεντήματα και κοσμήματα (καρκαβελόνους) .

Η φορεσιά των ανδρών αποτελείται από μακρύ λευκό ένδυμα (ποδιά) ανοικτό στα πλάγια από τη μέση και κάτω και παντελόνι πτυχούμενο στους αστραγάλους σαν φυσαρμόνικα . Ελάχιστοι την φορούν ακόμη. (1963) . Τις φορεσιές ανδρικές και γυναικείες ύφαιναν οι γυναίκες του χωριού.
Τα σπίτια της πλατείας και κάποια άλλα μέσα στο χωριό έχουν εξωτερικά ασβεστώδες επίχρισμα περίεργο, με διάφορα γραμμικά εγχάρακτα σχέδια (ή στολίδια) , τα οποία , κατ΄ άλλους μεν είναι ανατολίτικη τεχνοτροπία , κατ΄ άλλους δε Ιταλικής προελεύσεως (STUCCO). Το επίχρισμα αυτό με τα διάφορα σχέδια λέγεται στη γλώσσα του χωριού «ΞΥΣΤΑ» .
Τα ξυστά αρχίζουν πάντα σχεδόν από τα μισά της πόρτας και σε άλλα σε
άλλα πάνω από την πόρτα. Τα σχέδια τους αποτελούνται από τετράγωνα, ρόμβους, τρίγωνα,
πολλά απ’ αυτά έχουν μπουκέτα σε βάζο, πελαργούς, κλαδιά δέντρων, φύλλα στενόμακρα
κλπ. Τα ξυστά γίνονται κατ΄ αρχή με ένα καλό επίχρισμα, μετά γίνεται ένα δεύτερο επίχρισμα
από μαύρη άμμο την οποία φέρνουν από τη θάλασσα τα Μαύρα Λιλάδια ή Μαύρο Γιαλό.
Όταν ενωθούν περνούν ένα τρίτο επίχρισμα (ασβέστη) στον οποίο όταν είναι φρέσκος
χαράζουν με το διαβήτη και το χάρακα τα σχέδια . Μετά χαράζουν τα σχέδια με το πιρούνι
και μένει το άσπρο. Το χαραγμένο παίρνει σκούρο χρώμα και τότε παρουσιάζεται μια
παράξενη ποιότητα απαλού ανάγλυφου. Το χωριό έχει μεσαιωνική όψη. Η συγκέντρωση όλων των συνοικισμών έγινε πιθανότατα πριν τον 13ο αιώνα και αυτό έγινε για την ασφάλεια των κατοίκων. Ο πύργος του χωριού χτίστηκε την εποχή των Γενουατών περιβαλλόταν από ισχυρότατο τετραγωνικό τείχος στην ΝΑ και ΝΔ γωνία του οποίου υπάρχουν ακόμα από ένας ψηλός πυργίσκος (Πυργόπουλο) Φαίνεται ότι και στις άλλες δύο γωνίες υπήρχαν τέτοιοι πυργίσκοι οι οποίοι καταστράφηκαν. Το εσωτερικό του πύργου ο χώρος που περικλείεται από το τετράγωνο του τείχους και οι δύο κυκλικοί πυργίσκοι πουλήθηκαν πριν από πολλά χρόνια σε ιδιώτες οι οποίοι έχτισαν σπίτια.
Εσωτερικά του τετράγωνου τείχους υπήρχε και υπάρχει (1963) πηγάδι. Εξωτερικά αυτού υπάρχουν δρόμοι που σχηματίζουν δύο ομόκεντρα τετράγωνα με κέντρο τον πύργο.
Ο πύργος είναι τετράγωνος και οι τρεις από τις τέσσερις (εκτός από τη Νότια) πλευρές του διατηρούνται. Καμιά οροφή δεν διατηρείται. Στην κορυφή υπήρχαν τριγωνικές επάλξεις οι οποίες ήταν το καλλιτεχνικό πράγματι κόσμημα όχι μόνο του πύργου αλλά και του χωριού. Δυστυχώς όμως κατεδαφίστηκαν προ 25ετείας (1938) αφού χαρακτηρίστηκαν από μηχανικούς ως ετοιμόρροπες .
Εξωτερικά το χωριό περιβαλλόταν από ψηλό τείχος . Υπήρχαν δε δύο μόνο έξοδοι από αυτό που έκλειναν με σιδερένιες πύλες . Η μια ανατολικά (κάτω πόρτα) και η άλλη δυτικά (πάνω πόρτα) .Αυτές είναι και μέχρι σήμερα οι κύριες έξοδοι από το χωριό.
Η έκταση του χωριού πριν από το 1821 περιοριζόταν μόνο εντός των τειχών. Πολύ αργότερα επεκτάθηκε και έξω από αυτά προς την ανατολική και δυτική κατεύθυνση.
Το Πυργί έχει τις περισσότερες εκκλησίες από κάθε άλλο χωριό της Χίου, συναγωνιζόμενο ως προς το πλήθος των εκκλησιών και αυτή ακόμα την πρωτεύουσα. Το Πυργί συναγωνίζεται και η Βολισσός η οποία μαζί με το Πυργί ήταν ανεξάρτητες εκκλησιαστικά από την υπόλοιπη Χίο και ως προς το πλήθος και ως προς τη σπουδαιότητα των εκκλησιών. Η εκκλησία του Πυργίου ήταν ανεξάρτητη και ήταν άλλοτε όπως και η Βολισσός έδρα επισκόπου.
Κοντά στην πλατεία είναι ο μικρός αλλά κομψός Βυζαντινός ναός των Αγίων Αποστόλων πλινθόκτιστος, τύπου Νέας Μονής, αλλά νεώτερος (ΙΓ΄ αιώνος)με άριστα διατηρημένες τοιχογραφίες.
Οι τοιχογραφίες είναι πολύ αξιόλογες και αναπαραστούν σκηνές από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Η ύπαρξη της μικρής αυτής εκκλησίας στο μέρος όπου βρίσκεται μαρτυρεί ότι το χωριό δεν συγκροτήθηκε πρώτα από τους γενουάτες αλλά ότι στο υπάρχον ήδη χωριό συγχωνεύτηκαν με τη μορφή οικισμών οι άλλες εγκαταστάσεις των ξένων της υπαίθρου, τους οποίους περιέλαβαν οι γενουάτες στο νέο ισχυρό τείχος για λόγους ασφαλείας για όσο χρόνο οχύρωναν και τα υπόλοιπα Μαστιχοχώρια. Με τον τρόπο αυτό φαίνεται ότι οι γενουάτες φρόντιζαν για την αύξηση του πληθυσμού της Χίου τον οποίο είχαν εκμηδενίσει με τα χέρια τους. Εκτός των τοιχογραφιών σώζονται και μερικές αναμνηστικές επιγραφές.

Δυτικά του χωριού και σε απόσταση 6 χιλιομέτρων βρίσκονται τα αρχαία ερείπια του ναού του Φαναίου Απόλλωνος .στη θέση αυτή γίνονταν επανειλημμένα ανασκαφές και η τελευταία το 1934 από το Χιώτη αρχαιολόγο Κ. Κουρουνιώτη. Κατά τις ανασκαφές αυτές αποκαλύφθηκε μέρος των θεμελίων του ναού θραύσματα κιόνων Ιωνικού ρυθμού, αγγεία Ναυκρατικά, αγαλματίδιο επίχρυσο και άλλα κομψοτεχνήματα που φυλάσσονται στο Χιακό μουσείο. Σε ένα διπλανό αγρό βρέθηκε πλάκα πολύ μεγάλων διαστάσεων η οποία κάλυπτε κατά πάσα πιθανότητα τάφο.
Λίθοι και πλάκες με ράμματα βρέθηκαν (αυτά πριν την ανασκαφή του Κ. Κουρουνώτη) και σε άλλα σημεία γύρω από το ιερό. Ο Ιερώνυμος λέει ότι ο τάφος του Οινοπίωνα βρισκόταν στο ναό του Φαναίου Απόλλωνος. Προς τα δυτικά του χωριού είκοσι λεπτά της ώρας στο δρόμο προς Φανά, βρίσκονται αθρόα λείψανα μεσαιωνικού συνοικισμού που ονομάζεται Θόλος από κάποιο κτίριο που βρίσκεται κοντά στη βρύση του Μαναγρού. Σε ένα από τους ερειπωμένους ναΐσκους που βρίσκονται στον Μαναγρό, που είναι της Παναγιάς των Εισοδίων, υπάρχουν εντοιχισμένα πάρα πολλά αρχιτεκτονικά κομμάτια, κοσμήματα ή στολίδια προερχόμενα κυρίως από ένα μετρίου μεγέθους ιωνικό κτίριο, το οποίο αποτελούσε θαυμάσιο υπόδειγμα, πλούσια διακοσμημένου αρχαϊκού μικρασιατικού ναού. Λίγα μέτρα προς τα δυτικά αυτής της εκκλησίας στην οποί βρίσκονται τα αρχιτεκτονικά μέλη, υπάρχουν εκτός αγρού διάφοροι λίθοι μεγάλοι, που επιτρέπουν την υπόθεση ότι πρόκειται για αρχαία περίβολο Ως προς τον πλούτο των αρχιτεκτονικών κοσμημάτων μόνο με το θησαυρό των Σίφνιων των Δελφών και το Ερεχθείο μπορεί να συγκριθεί το ιωνικό κομψοτέχνημα που αποτελεί ο μικρός αυτός ναΐσκος ,αλλά είναι και πιο ιδιόρρυθμα από αυτά και έχουν ίσως μεγαλύτερη σπουδαιότητα για την ιστορία της ιωνικής τέχνης τα τεμάχια του ναού αυτού. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι ή στο Μαναγρό ή κάπου κοντά ήταν ο κομψότατος αυτός ναός και ίσως είναι ο ναός αυτός αφιερωμένος στο Διόνυσο και τον Ηρακλή, του οποίου βρέθηκαν διάφορες επιγραφές,, μία στην Ελάτα άλλη στη Καλαμωτή και Τρίτη στο Πυργί. Η διασπορά των επιγραφών δεν έχει σημασία γιατί μπορεί και ο τόπος αυτός –όπως και το Φαναίο ιερό να χρησίμευαν για όλα τα διπλανά σα λατομείο ετοίμων μαρμάρων.
ΔΟΤΙΑ Τα Δότια είναι ένας μεγάλος κάμπος του χωριού και απέχει γύρω στα 10 χιλ. από το Πυργί με ναό του Αγ. Γεωργίου. Κοντά στο ναό σώζεται πύργος τετραγωνικός του οποίου οι πλευρές συγκλίνουν μέχρι το ? ή 1/5 του ολικού ύψους του και μετά ανεβαίνουν κατακόρυφα. Ο πύργος χτίστηκε επί των Γενουατών αλλά οι οροφές και η νότια πλευρά καταστράφηκαν από το χρόνο. Διατηρούνται εν μέρει οι επάλξεις του και το εξωτερικό τείχος το οποίο τον περιέβαλλε και οι δύο κυκλικοί πυργίσκοι στα άκρα της ανατολικής πλευράς του τείχους ημικατεστραμμένοι. Στα Δότια βρέθηκαν τάφοι και μια αρχαία μαρμάρινη κεφαλή.
Στο Αγ. Γεώργιο Δοτίων υπάρχουν λίθοι πολλοί και μεγάλοι και κατάσπαρτοι σε μεγάλη απόσταση και κομμάτια κεράμων, λίθοι σκουρόχρωμοι τετράγωνοι και στα δυτικά του ναού υπήρχε κιονόκρανο ιωνικό (έλικες). Πολλοί λίθοι κατεργασμένοι από την ίδια ύλη είναι χτισμένοι στον πύργο των Δοτιών.
ΕΜΠΟΡΙΟΣ Ο Εμποριός ή Καμάρι είναι ένας ημικυκλικός ορμίσκος που επέχει από το Πυργί 6 km . Είναι το επίνειο του Πυργίου.
Στον Εμποριό έκανε ανασκαφές η Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών, οι οποίες άρχισαν από το 1953.Κατά τις ανασκαφές αποκαλύφθηκε μια πόλη η οποία είχε ιδρυθεί – όπως διαπιστώθηκε πρόσφατα – κατά τους τελευταίους αιώνες της Νεοελληνικής εποχής και άρχισε να ακμάζει μαζί με τους αρχαιότερους πολιτισμούς της Τροίας. Η πόλη αυτή σύμφωνα με τον διενεργήσοντα τις ανασκαφές Κ. Σίνκλαιρ Χούντ παρουσίαζε κατά την περίοδο του χαλκού εκδηλώσεις πολιτισμού όπως της Τροίας κατά τη 3η και 2η χιλιετηρίδα π.Χ. Τα ευρήματα και τα ερείπια των ανασκαφών του Εμποριού αντιπροσωπεύουν όχι μόνο τον πολιτισμό των προϊστορικών αιώνων , από τα τελευταία χρόνια της Νεολιθικής Εποχής ως τη Μυκηναϊκή περίοδο αλλά και τη μεταγενέστερη εποχή επειδή η πόλη ξαναχτίστηκε κατά την Αρχαϊκή περίοδο τον 7ο αιώνα π.Χ. και καταστράφηκε τελικά από τους άραβες όταν αυτοί έκαναν επιδρομή στο Αιγαίο και πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη από το 674-678 μ.Χ. Πιστεύεται ότι ο πληθυσμός του Εμποριού εγκαταστάθηκε μετά την καταστροφή στο Πυργί και τα ευρήματα των ανασκαφών του Εμπορίου είναι αποκαλυπτικότατα για τον πολιτισμό των περιόδων τις οποίες αντιπροσώπευαν. Τα ευρήματα αυτά βρίσκονται στο μουσείο της Χίου τα οποία είναι ανάγκη να επανέλθουν στον Εμποριό και να τοποθετηθούν σε ιδιαίτερο Μουσείο το οποίο μπορούν να χτίσουν οι φιλότιμοι πλούσιοι της Χίου που έχουν χτίσει κατοικίες στον Εμποριό. Είναι δε αυτά υπεραρκετά για ιδιαίτερο μουσείο και επιβάλλεται να βρίσκονται κοντά στον τόπο της προέλευσης τους. Όταν μάλιστα συμπληρωθεί η μελέτη των ευρημάτων θα καταπλήξουν τους επισκέπτες του.
Ο όρμος του Εμποριού προστατεύεται από τους νότιους ανέμους με μια χερσόνησο στην οποία είχε ιδρυθεί ο οικισμός της περιοχής κατά την εποχή του χαλκού.
Στη ΝΑ πλαγιά του βραχώδους λόφου του προφήτη Ηλία και μέχρι το ύψος της ακροπόλεως ανακαλύφθηκαν από τον κ. Χουντ τα ερείπια 50 περίπου οικιών της αρχαϊκής πόλεως του 7ου μ.Χ. αιώνα. Μέσα στο τείχος του οικισμού αυτού αποκαλύφθηκε ο ναός της Αθηνάς και παλάτι του Βασιλιά του τόπου. Οι δρόμοι ανόδου στη πόλη του 7ου μ.Χ. αιώνα και στην σύγχρονη τους αρχαϊκή ακρόπολη ήταν λαξευτοί ή κτιστοί στους βράχους των πλαγιών του γυμνού από χώματα λόφου του προφήτη Ηλία . Η αρχαιολογική έρευνα διαπίστωσε το κύριο δρόμο σε μήκος 300 μέτρων και διαπιστώθηκε ότι ήταν σε σύστημα ζιγκ-ζαγκ. Τα πενήντα σπίτια του οικισμού του 7ου π.Χ. αιώνα , τα ερείπια του ναού της Αθηνάς και της κατοικίας του άρχοντα στην ακρόπολη μας επιτρέπουν να έχουμε μια μοναδική εικόνα ελληνικής πόλεως της αρχαϊκής περιόδου.
Τα σπίτια αυτά προκαλούν μεγάλη εντύπωση για την εξαιρετική επιμέλεια που έχουν κτιστεί και μας δίνουν ακόμη ένα παράδειγμα της καλαισθησίας των ελλήνων των χρόνων εκείνων. Ο συγκεκριμένος οικισμός αποδεικνύεται από τα ερείπια του ότι ήταν ιδιαίτερα πλούσιος . Οι Άγγλοι αρχαιολόγοι παραδέχονται ότι ο οικισμός αυτός ονομάζεται «Λευκώνιο» από τις άσπρες πέτρες από τις οποίες ήταν κτισμένα τα σπίτια και ότι μπορεί να ήταν η πόλη που αναφέρει ο Θουκυδίδης (8,24) ότι κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο οι Αθηναίοι έκαναν αποβάσεις «εν τε Καρδαμύλη…και εν Βολίσκω» επίσης «εν Φαναίς» και τελευταία «εν Λευκονίω» .Τα στρατηγικά του Πολυαίνου αναφέρουν ότι εξ’ αιτίας μιας πόλης που ονομαζόταν Λευκωνία ή Λευκώνιο οι Χιώτες βρίσκονται σε πόλεμο με τους κατοίκους της απέναντι Μικρασιατικής Ερυθραίας .
Σύμφωνα με την αρχαία παράδοση το Λευκώνιο (ή Λευκωνία) χτίστηκε από οικογένειες που είχαν εξοριστεί από την κυρίως πόλη της Χίου επειδή τα μέλη τους είχαν φονεύσει το Βασιλιά της Χίου σε φιλονικία η οποία άναψε κατά τη διάρκεια ενός γαμήλιου συμποσίου. Από τα ευρήματα αποδεικνύεται ότι η πόλη βρίσκεται κατά την εποχή αυτή σε επικοινωνία με άλλες ελληνικές πόλεις της ανατολικής περιοχής του Αιγαίου και με την Κόρινθο.
Στην Κορυφή της αρχαϊκής ακρόπολης ανακαλύφθηκε από τον κ. Χούντ ένας ναός της Αθηνάς και το ανάκτορο του βασιλιά του οικισμού το οποίο έχει απλό «μεγαροειδές» σχήμα διαστάσεων 18 επί 6 περίπου μέτρων. Ο Βασιλιάς κατοικούσε εντός των τειχών της ακρόπολης χωρίς άλλα οικοδομήματα εκτός από το ανάκτορο και το ναό σύμφωνα με το έθιμο που τηρούνταν και στην ακρόπολη των Αθηνών στην αρχαιότατη εποχή. Ο ναός είχε διαστάσεις 10 επί 6 μέτρων περίπου. Μέσα στο ναό αυτό βρέθηκαν το βάθρο του λατρευτικού αγάλματος της θεάς και μια τετράγωνη τράπεζα προσφορών ( το άγαλμα της θεάς ήταν ξύλινο «ξόανο» και είχε εννιά διακοσμητικά εξαρτήματα από μόλυβδο τα οποία κατέληγαν σε κεφάλια γρυπών και τα οποία εκτίθονται στο μουσείο της Χίου. Έξω από το ναό στη βόρεια πλευρά του υπήρχε ο βωμός για τις θυσίες .Ο βωμός είχε ορθογώνιο σχήμα και ήταν κοίλος περικλειόταν δε από μικρό τείχος. Αργότερα μετά την εγκατάλειψη των οικιών της Ν.Α. πλαγιάς και την ανάπτυξη της πόλης κοντά στην παραλία του όρμου κτίστηκε στην είσοδο του ναού βωμός χωρίς κοιλότητα. Τα αγγεία , τα πήλινα κουταλάκια («ειδώλια») και γενικά τα αφιερώματα τα οποία βρέθηκαν μέσα στο ναό της ακρόπολης είναι όλα σχεδόν από τα εργαστήρια αγγειοπλαστικής της Χίου. Μεταξύ των ευρημάτων του ναού είναι λύχνοι , πιάτα και το κάτω μέρος μικρού μαρμάρινου αγάλματος αρχαϊκής κόρης, 15 πήλινα αγαλματάκια , τα οποία παριστάνουν μορφές γυναικών και άλλα διάφορα. Οι ανασκαφές απέδειξαν ότι κατά τον 7ο αιώνα π.Χ. όταν εγκαταλείφθηκε ο οικισμός του πρ.Ηλία είχε ιδρυθεί στην παραλία του Εμποριού ένα άλλο ιερό πιθανώς πλουσιότερο από εκείνο της ακρόπολης. Το Ιερό αυτό λατρεύονταν προς τιμή της Ήρας και του Απόλλωνα. Τα ευρήματα του ιερού ναού της παραλίας αποδεικνύουν ότι είχε χτιστεί ο ναός αυτός κατά τον 7ο & 6ο π.Χ. αιώνα. Στην παραλία του όρμου βρέθηκαν κομμάτια ενός αγάλματος από μάρμαρο του Απόλλωνα του 5ου π.Χ. αιώνα φυσικού μεγέθους. Ο ναός αυτός είχε 4 Ιωνικούς κίονες του 5ου π.Χ. αιώνα. Κατά τα προχριστιανικά ευρήματα του Εμποριού προκύπτει ότι η περιοχή αυτή είχε κατοικηθεί κατά τα τελευταία χρόνια της Νεολιθικής εποχής και ότι οι κάτοικοι αυτής είχαν εγκατασταθεί κατά την εποχή του Χαλκού δηλαδή κατά την 3η και 2η χιλιετηρίδα π.Χ. στη χερσόνησο που βρίσκεται νότια του όρμου και ότι σε αυτήν είχαν ιδρύσει ακρόπολη η οποία προστατευόταν από τείχος . Συγχρόνως είχε αναπτυχθεί οικισμός και έξω από την ακρόπολη της χερσονήσου και κοντά στην παραλία του όρμου. Η ζωή του οικισμού της παραλίας του όρμου συνεχίζεται μέχρι της τελευταίας Μυκηναϊκής περιόδου της εποχής του χαλκού. Αργότερα κατά τις αρχές της 1ης χιλιετηρίδας π.Χ. κατά τη γεωμετρική περίοδο , ιδρύθηκε στο ύψωμα του πρ. Ηλία υπαίθριος ναός στην έκταση του ναού της Αθηνάς του 7ου π.Χ. αιώνα της αρχαϊκής περιόδου για την εξυπηρέτηση της πόλης.
Κατά το τέλος του 7ου αιώνα είτε εξ αιτίας κάποιου σεισμού , είτα γιατί σταμάτησαν να υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι εχθρικών επιθέσεων ο οικισμός του πρ. Ηλία εγκαταλείφθηκε και μεταφέρθηκε δυτικά του λιμανιού στη θέση «Πίντακας» και αργότερα στη παραλία του όρμου. Ο ναός της Αθηνάς στο ύψωμα του πρ. Ηλία εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται και στη κλασική περίοδο καθώς και στα χρόνια της ελληνιστικής περιόδου ίσως μέχρι τον 2ο π.Χ. αιώνα. Η ζωή της πόλης της παραλίας του Εμποριού συνεχίζεται και κατά τη Ρωμαϊκή εποχή και κατά την επικράτηση της χριστιανικής θρησκείας επειδή κατά τους χρόνους του Ιουστινιανού χτίστηκε ναός Βασιλικής με μεγάλο Βαπτηστήρι για την ανέγερση του οποίου χρησιμοποιήθηκαν και αρχιτεκτονικά μέλη του ειδωλολατρικού ναού του 5ου π.Χ. αιώνα. Τον 6ο μ.Χ. αιώνα χτίστηκε πάνω στο βραχώδη λόφο της χερσονήσου του όρμου ( εκεί που βρέθηκαν τα ερείπια της 3ης και 2ης χιλιετίας π.Χ. καθώς και ίχνη κλασικών χρόνων ) ένα βυζαντινό φρούριο με περίβολο 300 μέτρα μήκος και 100 μέτρα πλάτος . Προς το μέρος της ξηράς το φρούριο είχε τρεις ορθογώνιους πύργους διαφορετικού μεγέθους και τη Κύρια πύλη προς τη βόρεια πλευρά και προς το μέρος του όρμου. Μια μικρότερη πύλη από τη νότια πλευρά επέτρεπε την κάθοδο προς την παραλία. Ο μεγαλύτερος από τους πύργους είχε στο εσωτερικό του διαμέρισμα που χρησίμευε ως αποθήκη εφοδίων της φρουράς των Βυζαντινών στρατιωτών. Στην αποθήκη του πύργου βρέθηκαν μεγάλοι πίθοι και αμφορείς κρασιού.
Γύρω στα 674-678 μ.Χ. το Βυζαντινό αυτό φρούριο καταστράφηκε καθώς και η Βασιλική με το Βαπτιστήρι από τους Άραβες όταν μετέβαιναν για την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Όταν η πόλη του Εμποριού καταστράφηκε από τους Άραβες αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Κωνσταντίνος ο Δ΄ ο Πωγωνάτος ο οποίος κατέστρεψε τα πλοία των Αράβων με υγρό πυρ το 678 μ.Χ. Η αντίσταση του φρουρίου του Εμποριού είναι δυνατόν να συνετέλεσε στην αποτυχία των σχεδίων των Αράβων οι οποίοι μάταια για 5 χρόνια προσπαθούσαν να κυριεύσουν την πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Λόγω της καταστροφής αυτής της πόλης του Εμποριού οι κάτοικοι αποσύρθηκαν στα μεσόγεια και στο μέρος του σημερινού Πυργίου. Από το όνομα Εμποριός αποδεικνύεται ότι ήταν λιμάνι με μεγάλη εμπορική κίνηση και δικαιολογείται από την εξαγωγή μαστίχας των Μαστιχοχωρίων των Νοτίων χωριών της Χίου.
Από επιγραφή που βρέθηκε σε μια εκκλησία της περιοχής αποδεικνύεται ότι ο όρμος λεγόταν Εμποριός ή Εμπόριο και πριν από την καταστροφή της πόλης από τους Άραβες του χαλίφη Μωαβία του ιδρυτή της δυναστείας των Ομμεϊαδών , ο οποίος επιχείρησε την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως .

11η Νοεμβρίου 1912

Ένα σημαντικό σταθμό στην ιστορία της Χίου αποτελεί η 11η Νοεμβρίου 1912.
Μια μακρά περίοδος 346 χρόνων διακόπτεται. Η μέρα αυτή αποτελεί το μεταίχμιο της ιστορικής καμπής, όπου η ιστορία της Χίου μπήκε σε νέα φάση με την απελευθέρωση του νησιού από τον δυσβάσταχτο τουρκικό ζυγό.
Η Χίος μας υποδουλώθηκε στους Τούρκους κατά το 1566. Ο τότε ναύαρχος Πιαλή Πασάς την κατέλαβε παίρνοντάς την από τους Γενουάτες. Στη Χίο δημιουργείται μια ιδιόρρυθμη κατάσταση. Χωρίς τη μείωση ούτε στο ελάχιστο της εθνικής μας συνείδησης, έγινε μια προσαρμογή προς την κυριαρχία των κατακτητών που μας επέφερε οικονομικά οφέλη και που πήρε μετά μορφή αυτοδιοικούμενη. Η Χίος δεν είχε πολλούς πυρήνες πρωτοβουλιακούς, ούτε προεπανασταστικά κινήματα ούτε και κατά την κυρίως επανάσταση. Όμως δεν έμεινε αδιάφορη.
Το 1822 γίνεται η σφαγή του άμαχου πληθυσμού της Χίου μετά από μια προσπάθεια απελευθέρωσης του νησιού.
Έτος 1824, λοιπόν . Εκείνες τις πικρές για την Ελλάδα μέρες, ο Ντελακρουά εκθέτει στο Σαλόνι το νέο του έργο, τη «Σφαγή της Χίου», σαν ένα είδος εικαστικού ρέκβιεμ στη μνήμη του αγωνιστή για την ελευθερία της Ελλάδας.Ο Στεντάλ έγραψε απ' αφορμή αυτό το γεγονός: "Ζούμε στις παραμονές ανατροπών στην τέχνη". Και πραγματικά, η «Σφαγή της Χίου» ήταν μια βόμβα που προκάλεσε έκρηξη στο Σαλόνι. Ο καλλιτέχνης δημιούργησε αυτό τον πίνακα με μια ασυνήθιστα οργισμένη δύναμη που υποχρέωσε τους κλασικιστές παραφράζοντας τον τίτλο του να τον ονομάσουν η "σφαγή της ζωγραφικής".

Eug?ne Delacroix. The Massacre of Chios. 1824. Oil on canvas. Louvre, Paris, France

Φτάνουμε στα 1912. Οι συνεννοήσεις των Βαλκανικών κρατών από το Μάιο του 1912 συντέλεσαν ώστε να σχηματιστεί η Βαλκανική Συμμαχία. Ο Ελληνικός Στρατός επιχειρεί νικηφόρε μάχες στην Ελασσόνα, Σαραντάπορο, Γιαννιτσά και εισέρχεται θριαμβευτής στη Θεσσαλονίκη στις 26 Οκτωβρίου. Λίγες μέρες αργότερα καταρτίζεται ιδιαίτερο απόσπασμα για την απελευθέρωση της Χίου. Αυτό κατά τις 11 του Νοέμβρη εμφανίζεται στην προκυμαία του νησιού. Ο Χιώτικος λαός όμως από την βία των όπλων των Τούρκων κλείνεται στα σπίτια του.
Ο Ελληνικός Στρατός αποβιβάζεται στη Χίο. Με χαρά, με κέφι και ενθουσιασμό επιβιβάζονται οι άνδρες στις βάρκες που γεμάτες τρέχουν στην αμμουδιά. Ο εχθρός οχυρωμένος στην ξηρά, προσπαθεί να αποκρούσει την απόβαση χωρίς αποτέλεσμα.
Οι Τούρκοι μετά την απόβαση του Ελληνικού στρατού και την αποτυχημένη προσπάθεια για να την αποκρούσουν που επιχείρησαν στην περιοχή του Κονταριού, εγκαταλείπουν τη νύχτα την πόλη και τραβούν προς το χωριό Καρυές.
Οι κάτοικοι του νησιού στη συνάντησή τους με τον απελευθερωτικό στρατό ξεσπούν σε δαιμονιώδεις ζητωκραυγές. Οι γυναίκες κρατώντας σημαίες φιλούν όχι μόνο τα πρόσωπα αλλά και τους μανδύες, τα χέρια και τα πόδια των ελευθερωτών.
Μετά την απόβαση του απελευθερωτικού στρατού στη Χίο ακολουθεί σύγκρουση στο Αίπος. Η μάχη αυτή προξενεί σ' όλους μεγάλη αίσθηση. Ο λαϊκός ποιητής γράφει σχετικά:
Άνθρωποι μη λησμονείτε Έως ότου κι αν ζείτε Πως εχάθηκαν λεβέντες Πως ετάφηκαν παιδιά Ήρωες εκεί στο Αίπος Έμειναν παντοτινά
Ακολουθούν κι άλλες πολλές συγκρούσεις στα Βορειόχωρα και στα Νοτιόχωρα. Παντού ο ελευθερωτής στρατός νικά. Έτσι οι τούρκοι χάνουν το ηθικό τους μαθαίνοντας και τη νικηφόρα προέλαση του Ελληνικού Στρατού και στα άλλα μέρη της Ελλάδας. Έτσι αρχίζει η υποχώρησή του.
Το Απρίλιο του 1913 αναχωρεί ο απελευθερωτικός στρατός από τη Χίο, για να εκπληρώσει την αποστολή του και σε άλλα μέρη της Ελλάδας.
Έτσι τελείωσε ο σαραντάμερος απελευθερωτικός αγώνας στη Χίο που έφερε τη Λευτεριά στο νησί μας και την απαρχή μιας νέας περιόδου, προόδου αλλά και αγώνα συνάμα για την πραγματοποίηση ευγενικών στόχων και ιδανικών ώστε να βελτιωθεί η ζωή του Χιώτικου λαού.
Ο Ελληνικός λαός έχει γνωρίσει πολλούς κατακτητές, έχει αποκτήσει συνείδηση του τι θα πει σκλαβιά, δουλεία και υποταγή.
Έχει χύσει πολύ αίμα για την πολυπόθητη κάθε φορά Λευτεριά του. Έτσι ξέρει τη μεγάλη σημασία και αξία της ειρηνικής και λεύτερης ζωής.
Οι άνθρωποι γεννήθηκαν για να ζουν λεύτεροι χωρίς δυνάστες, χωρίς αφέντες.
Μόνο τότε μπορούν να προοδέψουν, να δημιουργήσουν, και να ευτυχήσουν. Αυτό το ξέρουμε κι εμείς οι Χιώτες πολύ καλά.

"Η Πίστη"

Mια παρουσίαση του συλλόγου Πίστη από τον Πρόεδρο του, Χρήστο Βλάχο.

Ο Σύλλογός μας "Η ΠΙΣΤΗ" απαρτίζεται από γονείς παιδιών που πάσχουν από νεοπλασματικές παθήσεις και νοσηλεύονται στις Αιματολογικές-Ογκολογικές κλινικές και τη Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών του Νοσοκομείου Παίδων "Αγία Σοφία". Η ΠΙΣΤΗ ιδρύθηκε το 1993, με την υπ' αριθμ. 3991/93 απόφαση του Πρωτοδικείου Αθηνών, από γονείς που θέλησαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να αντιμετωπίσουν από κοινού τα καθημερινά τους προβλήματα.
Καταστατικοί σκοποί της ΠΙΣΤΗΣ είναι:
Η δημιουργία αξιοπρεπών, επαρκών και υψηλού επιπέδου συνθηκών νοσηλείας.
Η ψυχολογική υποστήριξη στα παιδιά που νοσηλεύονται.
Η ψυχική και κοινωνική στήριξη των οικογενειών με παιδί που πάσχει από νεοπλασματικό νόσημα.
Η εξασφάλιση στέγης, τροφής, ένδυσης στις άπορες οικογένειες.
Η υποβοήθηση του έργου των ιατρών, νοσηλευτριών και του λοιπού προσωπικού των Αιματολογικών-Ογκολογικών κλινικών και της Μονάδας Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών.
Η προώθηση της ιατρικής επιστήμης σε θέματα νεοπλασιών (χορήγηση υποτροφιών, οργάνωση συνεδρίων κ.α.)
Το έργο της ΠΙΣΤΗΣ μέχρι σήμερα:
Αδιάκοπη φροντίδα για την αποτελεσματική λειτουργία των νοσηλευτικών μονάδων, με παρεμβάσεις προς τη διοίκηση του Νοσοκομείου και την Πολιτεία.
Οργάνωση και δημιουργία τράπεζας αίματος για την κάλυψη των αναγκών των Ογκολογικών Κλινικών και της Μονάδας Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών.
Άμεση παρέμβαση της ΠΙΣΤΗΣ για την επίλυση των προβλημάτων των παιδιών και παροχή κάθε δυνατού μέσου για την σωματική και ψυχική ανακούφισή τους.
Οργάνωση ψυχαγωγικών και άλλων εκδηλώσεων σε τακτά διαστήματα.
Εξοπλισμός και συντήρηση ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών συσκευών των δωματίων νοσηλείας.
Για την ψυχοκοινωνική υποστήριξη των παιδιών και των οικογενειών τους ο Σύλλογος έχει προσλάβει μία ψυχολόγο, μία εργοθεραπεύτρια και μια παιγνιοθεραπεύτρια που απασχολούνται και στις 3 κλινικές του Νοσοκομείου σε καθημερινή βάση.
Οργάνωση δανειστικής βιβλιοθήκης και κασετοθήκης.
Εξοπλισμός των κλινικών με επιστημονικά όργανα και συσκευές προηγμένης τεχνολογίας.
Επίσης, δεδομένου ότι για πολλά παιδιά η μοναδική λύση είναι η μεταμόσχευση μυελού των οστών, έχουμε αρχίσει μια ενημερωτική εκστρατεία -με ομιλίες σε πληθυσμιακές ομάδες από ειδικευμένους γιατρούς της Μονάδας Μεταμόσχευσης του Νοσοκομείου "Αγία Σοφία", με την παραγωγή σποτ για την τηλεόραση, με την έκδοση ενημερωτικού φυλλαδίου για τους εθελοντές δότες- ώστε να προσεγγίσουμε και να ευαισθητοποιήσουμε το κοινό σε θέματα δωρεάς μυελού των οστών με τελικό στόχο την αύξηση του αριθμού των δοτών στη χώρα μας.
Πόροι της Πίστης είναι:
Οι συνδρομές των μελών μας.
Οι ευγενείς δωρεές φίλων του Συλλόγου μας.
Τα έσοδα από διάφορες δραστηριότητες, όπως έκδοση και πώληση χριστουγεννιάτικης κάρτας, συνεστιάσεις, λαχειοφόρο αγορά κ.λπ.
Ο δρόμος μας είναι δύσκολος και μακρύς. Η ελπίδα μας, όμως, για ένα καλύτερο αύριο των παιδιών μας μάς δίνει δύναμη και κουράγιο για να αντιμετωπίζουμε το μέλλον με ΠΙΣΤΗ όπως ακριβώς ονομάσαμε το Σύλλογό μας.
Όλοι μαζί μπορούμε να δώσουμε τον αγώνα ενάντια στον παιδικό καρκίνο και να κερδίσουμε τη μάχη.
Ο παιδικός καρκίνος νικιέται - Ας βοηθήσουμε όλοι!
Με εκτίμηση για το Δ.Σ της ΠΙΣΤΗΣ
Ο Πρόεδρος
Βλάχος Χρήστος

Φθόριο

ΕΡΩΤΗΣΗ: ποιος ο ρόλος του φθορίου στην προστασία των δοντιών; Μπορεί να έχει το φθόριο αρνητικές επιπτώσεις;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εδώ και χρόνια γνωρίζουμε ότι το φθόριο, σε χαμηλές συγκεντρώσεις, βοηθά στη σκλήρυνση της επιφάνειας των δοντιών και επομένως στην αύξηση της αντοχής τους στην τερηδόνα. Το φθόριο χρησιμοποιείται ως προληπτικό μέσο κατά της τερηδόνας από τον Οδοντίατρο. Αν όμως ληφθεί φθόριο σε υπερβολική ποσότητα, τότε μπορεί να προκαλέσει ορισμένα προβλήματα στα δόντια (όπως δυσχρωμία) αλλά και δηλητηρίαση (όταν η συγκέντρωση είναι ιδιαίτερα αυξημένη).Στα παιδιά οι πιθανότητες αυξημένης κατανάλωσης φθορίου είναι περισσότερες γιατί συχνά καταπίνουν μεγάλες ποσότητες οδοντόπαστας. Ακόμη και τότε όμως, κατά κανόνα δεν διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο, επειδή η συγκέντρωση του φθορίου στην οδοντόπαστα είναι ιδιαίτερα χαμηλή.
ΕΡΩΤΗΣΗ: ποιες είναι οι πηγές από τις οποίες λαμβάνουμε φθόριο;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το φθόριο μπορεί να ληφθεί κυρίως μέσω του νερού που καταναλώνουμε, μέσω της οδοντόπαστας που χρησιμοποιούμε για το βούρτσισμα των δοντιών καθώς και μέσω ειδικών δισκίων ή σταγόνων τα οποία μπορεί να θεωρήσει απαραίτητο να χορηγήσει ο Οδοντίατρος. Επίσης, μπορεί να προχωρήσει σε φθορίωση των δοντιών, δηλαδή να τοποθετήσει ένα φθοριούχο ζελέ επάνω στα δόντια.

Στοματικά διαλύματα

ΕΡΩΤΗΣΗ: τα διάφορα στοματικά διαλύματα που κυκλοφορούν στο εμπόριο βοηθούν πραγματικά στην υγιεινή του στόματος;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κυκλοφορεί ένα μεγάλο φάσμα στοματικών διαλυμάτων. Ορισμένα από αυτά εξυπηρετούν κυρίως στο να αυξήσουν τα κίνητρα και τη διάθεση για βούρτσισμα, διότι αφήνουν μια παροδικά δροσερή αναπνοή. Σε καμία όμως περίπτωση δεν μπορούν να υποκαταστήσουν μία οδοντόβουρτσα στον καθαρισμό των δοντιών. Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται πάντοτε σε συνδυασμό.Κάποια άλλα στοματικά διαλύματα φάνηκε ότι είναι πιο αποτελεσματικά στη μείωση των μικροβίων που υπάρχουν στη στοματική κοιλότητα. Αυτά όμως είναι πιο εξειδικευμένα και κατά κανόνα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε ειδικές περιπτώσεις και για διάρκεια λίγων εβδομάδων, διότι η μακροπρόθεσμη χρήση τους επί καθημερινής βάσης μπορεί να προκαλέσει μία σειρά από ανεπιθύμητες ενέργειες στον οργανισμό.Πολλοί Οδοντίατροι θεωρούν ότι η χρήση μιας οδοντόκρεμας που περιέχει φθόριο επαρκεί για την υγιεινή του στόματος. Σε περιπτώσεις ουλίτιδας ή περιοδοντίτιδας, ξηροστομίας κ.λ.π., μπορούμε να συστήσουμε κάποιο ειδικό στοματικό διάλυμα για περιορισμένο χρονικό διάστημα.
ΕΡΩΤΗΣΗ: ποιες είναι οι ανεπιθύμητες ενέργειες των στοματικών διαλυμάτων;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: αυτές εξαρτώνται από τον τύπο, τη δόση και τη συχνότητα χρήσης ενός στοματικού διαλύματος. Η συστηματική χρήση διαλυμάτων που περιέχουν αλκοόλη για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό του στοματικού βλεννογόνου. Επίσης, έχει παρατηρηθεί εμφάνιση χρωστικών, ευαισθησία των δοντιών, απώλεια της αίσθησης της γεύσης και άλλα συμπτώματα.Πολλά διαλύματα περιέχουν φθοριούχο νάτριο, το οποίο αν ληφθεί ή καταποθεί σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει προβλήματα. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να φροντίζετε να μην επιτρέπετε στα παιδιά τη χρήση τους, εκτός αν το έχει συστήσει ο Οδοντίατρος και πάντα υπό την επίβλεψή σας.Αν διαπιστώσετε οποιεσδήποτε ανεπιθύμητες ενέργειες από τη λήψη ενός στοματικού διαλύματος, διακόψτε την αμέσως και συμβουλευτείτε τον Οδοντίατρό σας.

Πέρα από τη στοματική υγιεινή, θα πρέπει να φροντίσετε ώστε να έχει ισορροπημένη διατροφή, απαλλαγμένη από μεγάλα ποσά ζάχαρης. Μην του "χορηγείτε" με ευκολία τσίχλες, καραμέλες, τσιπς και διάφορα παρόμοια προϊόντα. Ωθήστε το στο να αποφεύγει την κατανάλωση αεριούχων ποτών που περιέχουν ζάχαρη ή άλλες ουσίες που μπορούν κυριολεκτικά να καταστρέψουν τα δόντια του. Πάνω απ’ όλα, δώστε του εσείς το καλό παράδειγμα με το να αποφεύγετε τροφές και ποτά αυτού του είδους! Εξάλλου, οι παραπάνω κανόνες πρέπει να εφαρμόζονται και από τους ενήλικες προκειμένου να διατηρήσουν τα δόντια τους σε ικανοποιητική κατάσταση.

Οδοντικό νήμα

Το βούρτσισμα των δοντιών θα πρέπει να συμπληρώνεται με τη χρήση οδοντικού νήματος. Το οδοντικό νήμα, το οποίο κυκλοφορεί ως κυρωμένο ή ακύρωτο, μπορεί να αφαιρέσει την οδοντική πλάκα από περιοχές ανάμεσα στα δόντια οι οποίες είναι αδύνατον να καθαριστούν σωστά με τη χρήση της κλασσικής οδοντόβουρτσας. Από αυτή την άποψη, η χρήση του έχει εξαιρετική σημασία. Κόβουμε μισό περίπου μέτρο νήματος και διπλώνουμε τις άκρες του στα δάκτυλά μας. Ακολούθως το τεντώνουμε και το περνάμε ανάμεσα στα δόντια, προσέχοντας ιδιαίτερα να μην ασκήσουμε μεγάλη δύναμη, τραυματίζοντας έτσι τα ούλα. Στη συνέχεια με παλινδρομικές κινήσεις τρίβουμε τις επιφάνειες ανάμεσα στα δόντια έτσι ώστε να αφαιρέσουμε την οδοντική πλάκα. Το πρόβλημα με το οδοντικό νήμα είναι ότι δεν είναι πολύ εύκολο να χρησιμοποιηθεί σωστά, με αποτέλεσμα (σε λαθεμένη χρήση) να τραυματίζει τα ούλα προκαλώντας πόνο. Έτσι, στατιστικά έχει αποδειχτεί ότι το μεγαλύτερο ποσοστό ασθενών (τα 2/3 περίπου) δεν κάνει χρήση οδοντικού νήματος. Αναμφισβήτητα απαιτεί κάποιο βαθμό επιδεξιότητας και επιπλέον είναι σχετικά χρονοβόρα διαδικασία. Στα φαρμακεία διατίθενται ειδικές λαβές νήματος οι οποίες συγκρατούν το νήμα, απλοποιώντας έτσι κατά πολύ τη διαδικασία εφαρμογής του.Είναι καλύτερα να αποφεύγεται ένα πολύ λεπτό νήμα, το οποίο μπορεί να τραυματίσει τα ούλα αν πιεστεί κατά μήκος του δοντιού. Επίσης, άνθρωποι που έχουν σφιχτά διαστήματα μεταξύ των δοντιών τους θα πρέπει να επιλέξουν το νήμα εκείνο που θα γλιστρά εύκολα μεταξύ των δοντιών. Αν κατά την επανειλημμένη χρήση νήματος μεταξύ δύο δοντιών διαπιστώσετε ότι το νήμα σπάζει, τότε μπορεί η αιτία να είναι κάποια τερηδόνα ή κάποια φθαρμένη ή κακότεχνη αποκατάσταση (π.χ. έμφραξη, στεφάνη), η οποία θα πρέπει να επανακατασκευαστεί το συντομότερο.

Η υγεία του στόματος

Η υγεία του στόματος δεν σημαίνει απλά ένα όμορφο χαμόγελο. Η κατάσταση του στόματος αποτελεί καθρέφτη της γενικής σας υγείας. Η παραμέλησή της μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στον οργανισμό σας.Οι φλεγμονές της στοματικής κοιλότητας μπορούν να επηρεάσουν ζωτικά όργανα όπως η καρδιά (αύξηση της πιθανότητας καρδιακής προσβολής, βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα κ.λ.π.), το στομάχι (διαταραχή της πέψης) και αυξάνουν τον κίνδυνο να προσβληθείτε από καρκίνο του στόματος. Για να βουρτσίσουμε τα δόντια μας χρειαζόμαστε οδοντόβουρτσα και οδοντόκρεμα. Η οδοντόκρεμα θα πρέπει απαραιτήτως να περιέχει φθόριο. Η οδοντόβουρτσα πρέπει να τοποθετείται εκεί όπου τα ούλα "συναντούν" τα δόντια, με τις τρίχες να έχουν κλίση περίπου 45 μοίρες έτσι ώστε κατά το βούρτσισμα να γίνεται ταυτόχρονα και μάλαξη των ούλων (όπως φαίνεται στο σχήμα-εικόνα). Στη συνέχεια κάνουμε μικρές κυκλικές κινήσεις, περίπου 15-20 για κάθε ομάδα δοντιών, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Η όλη διαδικασία θα πρέπει να διαρκεί τουλάχιστον τρία λεπτά (οι περισσότεροι άνθρωποι βουρτσίζουν τα δόντια τους κατά μέσο όρο μόνο τριάντα δευτερόλεπτα..). Το βούρτσισμα των δοντιών θα πρέπει να γίνεται αμέσως μετά από κάθε γεύμα. Θα πρέπει επίσης να προσέχουμε ώστε να μην ασκούμε υπερβολική δύναμη κατά το βούρτσισμα, διότι υπάρχει ο κίνδυνος να προκαλέσουμε φθορές στην αδαμαντίνη (οι οποίες ονομάζονται αποτριβές). Να θυμάστε ότι το μυστικό στην αφαίρεση της πλάκας δεν είναι η δύναμη που ασκούμε αλλά η τεχνική που εφαρμόζουμε. Επίσης θα πρέπει να βουρτσίζουμε όλα τα δόντια και όλες τις επιφάνειες τους. Πολλοί άνθρωποι, είτε από βιασύνη είτε επειδή τους "ενδιαφέρουν" μόνο τα πρόσθια δόντια (άλλωστε αυτά είναι άμεσα ορατά..), ξεχνούν να βουρτσίσουν ή αδιαφορούν για τα πίσω δόντια και τις πίσω επιφάνειες των δοντιών. Αυτό είναι μεγάλο λάθος διότι τα υπολείμματα τροφών που θα "κατασκηνώσουν" στις επιφάνειες αυτές μπορούν κάλλιστα να προκαλέσουν βλάβες σε δόντια και ούλα.Συμπεραίνει κανείς από τα παραπάνω ότι η τεχνική του βουρτσίσματος έχει ορισμένα μικρά μυστικά τα οποία αν δεν εφαρμοστούν, δεν πρόκειται να έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Έρχονται πολλοί ασθενείς στο Οδοντιατρείο οι οποίοι, όταν τους ανακοινώνεται η ύπαρξη τερηδόνων και η ανάγκη για εμφράξεις των κοιλοτήτων, απαντούν απορημένοι : "μα γιατρέ, εγώ τα βουρτσίζω ανελλιπώς"! Στις μισές όμως και παραπάνω περιπτώσεις, αν υποτεθεί βεβαίως ότι όλοι λένε την αλήθεια, ανακαλύπτουμε ότι δεν είναι καθόλου ενημερωμένοι επί του θέματος, ούτε εκπαιδευμένοι ώστε να εφαρμόζουν τη σωστή μέθοδο. Π.χ., όταν τους ζητείται να αναφέρουν επακριβώς το καθημερινό τους πρόγραμμα, πολλοί, μεταξύ των άλλων, αναφέρουν : "ξυπνάω το πρωί, πλένω τα δόντια μου και ακολούθως πηγαίνω σε δουλειά / σχολείο. Εκεί, αργότερα, τρώω πρωινό!". Εύλογα διαπιστώνει κανείς ότι είναι παντελώς άσκοπο να πλύνουμε το πρωί τα δόντια μας ΠΡΙΝ το πρωινό γεύμα, αν δεν ακολουθήσει επανάληψη του βουρτσίσματος μετά τη λήψη του.

Tί πρέπει να ξέρει ένας γονιός για την στοματική υγεία του παιδιού του.

Ενημέρωση γονέων , για την στοματική υγιεινή και προληπτική αγωγή.

Η τερηδόνα καταστρέφει τα δόντια και κυρίως τα νεογιλά (παιδικά) ,δημιουργεί
καταστάσεις και πόνους που παρεμποδίζουν την κανονική μάσηση, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό
από τα δόντια αυτά καταλήγουν σε πρόωρες εξαγωγές.
Η κυριότερη αιτία για τις τερηδόνες είναι η μεγάλη κατανάλωση που γίνεται σήμερα
από τα παιδιά σε ζαχαρωτά και μπισκότα, και κατά δεύτερο λόγο η προδιάθεση που έχουν τα
δόντια σε πολλά παιδιά εξαιτίας της αυξημένης συγκέντρωσης ανθρακικών ιόντων στην
αδαμαντίνη τους.
Η προληπτική αγωγή στις περιπτώσεις αυτές βρίσκεται στους γενικούς κανόνες υγιεινής και προφύλαξης.
Πρωτογενής προφύλαξη .
1.) Αποφυγή ζαχαρωτών μπισκότων και σοκολατοειδών που προδιαθέτουν στην δημιουργία
της τερηδόνας.
2.) Κανονικό και σωστό βούρτσισμα των δοντιών τουλάχιστον 2 φορές την ημέρα κυρίως
μετά το φαγητό καθώς μόνο έτσι μπορούμε να απομακρύνουμε τα υπολείμματα των
τροφών και την βακτηριακή πλάκα από τα δόντια.
Σημασία έχει η τεχνική του βουρτσίσματος των δοντιών , ο χρόνος καθώς και ο τύπος της
οδοντόβουρτσας και οδοντόπαστας ώστε να είναι το βούρτσισμα μια ευχάριστη διαδικασία
για τα παιδιά.
Δευτερογενής προφύλαξη .
1.) Επίσκεψη κάθε 6 μήνες στον οδοντογιατρό ώστε έτσι να αποφεύγεται η εξάπλωση της
τερηδόνας , να γίνεται έλεγχος της στοματικής υγιεινής , να γίνονται τα απαραίτητα
παιδοδοντικά σφραγίσματα, καθώς και να προλαμβάνονται οι ορθοδοντικές ανωμαλίες.
2.) Χρήση και εφαρμογή φθοριούχων παρασκευασμάτων, μετά από συμβουλή του οδοντογιατρού.
Τρόποι φθορίωσης των δοντιών
α) Φθορίωση πόσιμου νερού. (Από τους δήμους, ανύπαρκτη στην Ελλάδα )
β) Τροφές πλούσιες σε φθόριο & ασβέστιο (γαλακτοκομικά προϊόντα ,αλάτι,κ.λ.π.)
γ) Φθοριούχα διαλύματα , ζελέ , οδοντόπαστες.
δ) Φθορίωση στο ιατρείο.
Προφύλαξη όμως χρειάζεται και για να αποφευχθούν ορισμένα ορθοδοντικά προβλήματα.΄Ετσι σημασία πρέπει να δίνουμε σε ορισμένες κακές συνήθειες που οδηγούν
στα πιο πάνω προβλήματα όπως: πιπίλα-δάγκωμα χειλιών-δάγκωμα μολυβιών- ονυχοφαγία.
Επίσης πρέπει να επισκεφτούμε τον οδοντογιατρό και όταν τα νεογιλά δόντια αργούν
να ανατείλουν.΄Ετσι θα εκτιμηθεί ανάλογα η κατάσταση και αν χρειάζεται το παιδί θα παραπεμφθεί στον κατάλληλο ειδικό ορθοδοντικό.

Πρόληψη ορθοδοντικών ανωμαλιών.

Πως μπορούν οι γονείς να προλάβουν ή να περιορίσουν τις ορθοδοντικές ανωμαλίες
Ένας μεγάλος αιτιολογικά παράγοντας των ορθοδοντικών ανωμαλιών είναι οι διάφορες κακές συνήθειες που αναπτύσσονται κατά την περίοδο της νηπιακής και της παιδικής ηλικίας. Αυτές είναι:
1. To πιπίλισμα δακτύλων ή πιπίλας
2. Το ρούφηγμα και δάγκωμα του χειλιού
3. Το Ρούφηγμα της γλώσσας
4. Ονυχοφαγία
5. Δάγκωμα μολυβιών ή παιχνιδιών
Ανάλογα με τον χρόνο και την ένταση που γίνονται τα παραπάνω οι πιθανές ανωμαλίες που μπορούν να δημιουργηθούν είναι:
1. Χειλική απόκλιση προσθίων πάνω δοντιών
2. Προγναθισμός της άνω γνάθου
3. Οπισθογναθισμός της κάτω γνάθου
Οι παραπάνω ανωμαλίες δίνουν την μορφολογική άποψη που παίρνουν τα όργανα του στόματος και είναι εξ’ίσου δυνατό να μεταβληθούν και οι λειτουργίες του στόματος όπως : μάσηση , κατάποση & ομιλία . Οι γονείς με φροντίδα και αγάπη μπορούν να σταματήσουν αυτές τις συνήθειες . Σημαντικό ρόλο παίζει και η σωστή αναπνοή οπότε προβλήματα όπως κρεατάκια αμυγδαλές κ.λ.π. θα πρέπει να αντιμετωπίζονται από τον παιδίατρο ή τον ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο. Τέλος τα παιδιά πρέπει να μάθουν τους κανόνες σωστής στοματικής υγιεινής από πολύ μικρή ηλικία.

Λεύκανση Δοντιών

Έχουμε φτάσει πια σε μια εποχή που ένα ωραίο χαμόγελο είναι πολύ σημαντικό για την εμφάνιση και την προσωπικότητα του καθενός μας.
Η οδοντιατρική έχει προχωρήσει τόσο, που όλοι μπορούν να αποκτήσουν αυτό το προσόν χωρίς επιζήμια αποτελέσματα για την υγεία των δοντιών.
Το συνηθισμένο πρόβλημα και απαίτηση των περισσοτέρων είναι το χρώμα των προσθίων δοντιών. Τελευταία συζητιούνται πολύ ,διάφορες μέθοδοι λεύκανσης που άλλες απ' αυτές είναι ασφαλείς και άλλες όχι. Θεωρώ λοιπόν καθήκον μου, να σας ενημερώσω για τις μεθόδους αυτές.

Ο απλός καθαρισμός στο ιατρείο, μετά την αφαίρεση της πέτρας, συνοδευόμενος από γυάλισμα των δοντιών με ειδική πάστα και μικρολεύκανση με μηχάνημα εκτόξευσης σόδας, σαφώς καλυτερεύει την εμφάνιση των προσθίων δοντιών σας, αφαιρώντας όλες τις χρωστικές ουσίες που δημιουργούνται από το κάπνισμα, τον καφέ και τη γενικότερη διατροφή σας. Σας τονίζουμε ότι με τη μέθοδο αυτή δεν αλλάζουμε το βασικό χρώμα των δοντιών και σύντομα επανέρχεται στην αρχική του κατάσταση.

Η μια από τις μεθόδους λεύκανσης, γίνεται στο ιατρείο.
Κατά τη μέθοδο αυτή τοποθετείται, στα δόντια μια ουσία για μισή περίπου ώρα και τα δόντια ασπρίζουν αμέσως. Για ικανοποιητικά αποτελέσματα με τη μέθοδο αυτή , χρειάζονται συνήθως δυο με τρεις επισκέψεις στο ιατρείο . Πλεονέκτημα του τρόπου αυτού λεύκανσης είναι το γρήγορο αποτέλεσμά της και το γεγονός ότι είναι πιο απλή και σαφώς οικονομικότερη από τη δεύτερη. Μειονέκτημα που πρέπει να αναφέρουμε, είναι το γεγονός ότι το φάρμακο αυτό είναι αρκετά δυνατό και δημιουργεί ευαισθησία των δοντιών, που ορισμένοι πολύ ευαίσθητοι ασθενείς δύσκολα το ανέχονται . Σας διαβεβαιώνω όμως ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος να προκαλέσει μόνιμες βλάβες στην υγεία των δοντιών.

Με τη δεύτερη μέθοδο η λεύκανση γίνεται στο σπίτι το βράδυ.
Στο ιατρείο παίρνεται ένα μέτρο, και με το αποτύπωμα αυτό κατασκευάζεται ένα γύψινο ομοίωμα. Πάνω σ' αυτό με κατάλληλη διεργασία γίνεται ένας μαλακός νάρθηκας μέσα στον οποίο τοποθετείται ειδικό φάρμακο, που σας δίνεται από το ιατρείο και ο νάρθηκας φοριέται στο στόμα κάθε βράδυ περίπου για μια εβδομάδα. Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι δεν ενοχλεί καθόλου τον ασθενή. Έτσι με την πάροδο των ημερών γίνεται σταδιακή λεύκανση των δοντιών μέχρι το χρώμα που εσείς θα κρίνεται ικανοποιητικό. Βασικό πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής είναι ότι το φάρμακο αυτό είναι λιγότερο ισχυρό από αυτό της προηγούμενης μεθόδου και σίγουρα είναι ανεκτό από όλους τους ασθενείς.

Πρέπει να αναφέρουμε τελειώνοντας ότι σε ορισμένες παθολογικές καταστάσεις χρωματισμού των δοντιών, δεν επιτυγχάνεται λεύκανση με καμία μέθοδο.

Ένα επίσης συνηθισμένο φαινόμενο δυσχρωμίας είναι το αποτέλεσμα κάποιων ενδοδοντικών θεραπειών (απονευρώσεων). Υπάρχει ειδικός τρόπος, ακίνδυνος και πολύ αποτελεσματικός για επαναφορά του χρώματος στην αρχική του κατάσταση.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση που η λεύκανση δεν αποδώσει αποτέλεσμα ικανοποιητικό, το επόμενο στάδιο πριν την κάλυψη με θήκη είναι ή όψεις, κατά τις οποίες καλύπτουμε το δόντι με ένα λεπτό στρώμα ρητίνης ή πορσελάνης και πετυχαίνουμε όποια απόχρωση θέλουμε.

Στοματική υγεία των παιδιών

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς για τη στοματική υγιεινή των παιδιών τους.

Η φροντίδα της στοματικής υγιεινής των παιδιών, πρέπει να ξεκινά πολύ νωρίς. Τα πρώτα δόντια δημιουργούνται μεταξύ του 3ου και του 6ου μήνα της εγκυμοσύνης. Αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο η διατροφή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης θα πρέπει να είναι πλούσια σε ασβέστιο.(Γαλακτοκομικά και ψάρια).

1)Βρεφική ηλικία.
Το μωρό γεννιέται με δόντια τα οποία όμως δε φαίνονται , γιατί καλύπτονται από τα ούλα τους.
Η λεγόμενη “ανατολή” των δοντιών του αρχίζει από τον 6ο μήνα της ζωής του. Μόλις εμφανιστούν τα πρώτα δοντάκια βουρτσίζετέ τα απαλά με μια μαλακή οδοντόβουρτσα με μικρή ποσότητα φθοριούχου οδοντόκρεμας.
Μέχρι 3 ετών ,το μωρό θα έχει εμφανίσει όλα του τα δοντάκια, τα οποία λέγονται “νεογιλά” και από 6 ετών και μετά αρχίζουν να δίνουν τη θέση τους στα πρώτα μόνιμα δόντια. Τα νεογιλά διατηρούνται στο παιδί έως και 10-12ετών.

2)Η σωστή αγωγή ξεκινά από το σπίτι.
· Η μίμηση είναι ο καλύτερος τρόπος για να μάθει το παιδί να βουρτσίζει τα δόντια του σωστά.Αρκεί βέβαια να εφαρμόζετε τον σωστό τρόπο βουρτσίσματος.
· Συνηθίστε το παιδί σας να βουρτσίζει τα δόντια του 2 φορές τη μέρα .
· Πάνω απ’ όλα επαινέστε το παιδί σας για την προσπάθεια που κάνει για τη στοματική του υγιεινή. Θαυμάστε τα καθαρά του δοντάκια.(Έτσι το ενθαρύνετε να συνεχίσει.)
· Μετά τα 6 τους χρόνια διδάξτε τους τη χρήση του οδοντικού νήματος.
· Μην αγνοείτε τη σημασία της προληπτικής οδοντιατρικής (επίσκεψη στον οδοντίατρο κάθε 6 μήνες και φθορίωσης των δοντιών.)
· Συμβουλευτείτε τον οδοντίατρο για την περίπτωση που το παιδί χρειαστεί ειδική ορθοδοντική θεραπεία.
· Να θεραπεύονται (όχι να εξαγάγονται) τα χαλασμένα νεογιλά , γιατί πρόσφατες έρευνες έχουν αποδείξει ότι ένα παραμελημένο τερηδονισμένο ( με πολφικές αλλοιώσεις) νεογιλό προκαλεί πολύ συχνά ανατολή τερηδονισμένου μονίμου δοντιού.

3)Συχνές ασθένειες των δοντιών μας.
1. Οδοντική Μικροβιακή Πλάκα. Ο μεγαλύτερος εχθρός των δοντιών και των ούλων . Η πλάκα είναι υπεύθυνη τόσο για την τερηδόνα όσο και για τις παθήσεις των ούλων , απομακρύνεται μόνο με τακτικό και σωστό βούρτσισμα των δοντιών.
2. Τερηδόνα.Η Τερηδόνα είναι η πάθηση που καταστρέφει τους σκληρούς ιστούς των δοντιών και αν δεν θεραπευθεί έγκαιρα, εξελίσεται και οδηγεί στην πλήρη καταστροφή του δοντιού.Αξίζει να σημειωθεί ότι η τερηδόνα ευθύνεται για το 40% περίπου των δοντιών που χάνονται.Σύμφωνα με τις σύγχρονες επιστημονικές αντιλήψεις, η οδοντική τερηδόνα οφείλεται στην αλληλεπίδραση διαφόρων παραγόντων οι οποίοι είναι:
· Τα μικρόβια της Οδοντικής Μικροβιακής Πλάκας, που σε συνδυασμό με τη ζάχαρη δημιουργούν όξέα.
· Το είδος και η συχνότητα κατανάλωσης ζαχαρωδών τροφών.
· Η ανθεκτικότητα αυτού του ιδίου του δοντιού.

4)Πέτρα-Ουλίτιδα-Περιοδοντίτιδα.
Αν η πλάκα δεν απομακρύνεται καθημερινά με το βούρτσισμα των δοντιών, μπορεί να ενασβεστιωθεί και να μετατραπεί σ’ένα σκλυρό στρώμα που ονομάζεται πέτρα (τρυγία) και αφαιρείται μόνο από τον οδοντίατρο. Η πέτρα ερεθίζει τα ούλα και ευνοεί την προσκόληση των μικροβίων και επομένως τη δημιουργία παθήσεων στα ούλα ( Ουλίτιδα - Περιοδοντίτιδα ),οι οποίες αν δεν θεραπευθούν οδηγούν στην χαλάρωση και την απώλεια των δοντιών.